Nếu bạn nói đến xác ướp được ướp một cách có chủ ý, với mục đích bảo quản thi hài, thì những xác ướp Ai Cập cổ đại thường được nhắc đến. Xác ướp cổ nhất được biết đến ở Ai Cập có niên đại khoảng 3000 năm trước Công nguyên. Tuy nhiên, kỹ thuật ướp xác tự nhiên của người Chinchorro ở Chile và Peru thậm chí còn sớm hơn.
Xác ướp Chinchorro được tìm thấy ở sa mạc Atacama, Chile. Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra những xác ướp này có niên đại lên đến 7000 năm trước Công nguyên, tức là từ thời kỳ đồ đá giữa. Điều này có nghĩa là kỹ thuật ướp xác của người Chinchorro đã xuất hiện trước cả nền văn minh Ai Cập cổ đại hàng nghìn năm.
Tuy nhiên, nếu xét về xác ướp được hình thành tự nhiên do điều kiện môi trường đặc biệt (như lạnh, khô, axit…), thì có những xác ướp còn cổ xưa hơn nữa. Ví dụ như:
- Ötzi the Iceman: Xác ướp này được tìm thấy trong một dòng sông băng ở dãy Alps và có niên đại khoảng 3300 năm trước Công nguyên.
- Người Tollund: Xác ướp được bảo quản trong một đầm lầy than bùn ở Đan Mạch, có niên đại khoảng thế kỷ 4 trước Công nguyên.
Tóm lại, xác ướp cổ nhất xuất hiện khi nào phụ thuộc vào cách bạn định nghĩa “xác ướp”. Nếu xét về kỹ thuật ướp xác có chủ ý, người Chinchorro là những người đầu tiên. Còn nếu tính cả xác ướp hình thành tự nhiên, danh hiệu này có thể thuộc về những xác ướp được bảo quản trong điều kiện môi trường đặc biệt từ thời tiền sử.