Việc cúng vào ngày 14 âm lịch và ngày 30 âm lịch hàng tháng bắt nguồn từ sự kết hợp giữa tín ngưỡng dân gian và Phật giáo, chịu ảnh hưởng sâu sắc từ quan niệm về chu kỳ trăng tròn – khuyết và sự biến đổi của tự nhiên.
1. Tín ngưỡng dân gian:
- Ngày 14 âm lịch: Theo quan niệm dân gian, ngày này là ngày “Âm khí thịnh”, là thời điểm thích hợp để cúng tế thần linh, gia tiên, cầu mong sự phù hộ, may mắn.
- Ngày 30 âm lịch: Là ngày cuối cùng của tháng, cũng là ngày “Âm khí cực thịnh”, người ta cúng để tiễn đưa những điều không may mắn của tháng cũ, đón chào tháng mới với nhiều điều tốt lành.
2. Ảnh hưởng của Phật giáo:
- Ngày 14 và 30 âm lịch là hai ngày “uposatha” trong Phật giáo, là ngày mà chư Tăng, Ni tập trung tụng giới, sám hối, nghe thuyết pháp. Người Phật tử tại gia cũng thường đến chùa lễ Phật, tụng kinh, sám hối vào những ngày này.
3. Chu kỳ trăng tròn – khuyết:
- Ngày 14 âm lịch: Gần với ngày Rằm (15 âm lịch), là ngày trăng tròn, tượng trưng cho sự viên mãn, đủ đầy.
- Ngày 30 âm lịch: Gần với ngày mùng 1 âm lịch, là ngày trăng non, tượng trưng cho sự khởi đầu mới.
4. Sự biến đổi của tự nhiên:
- Người xưa quan sát thấy sự thay đổi của tự nhiên theo chu kỳ trăng tròn – khuyết, ảnh hưởng đến con người và vạn vật. Vì vậy, họ lựa chọn những ngày này để cúng tế, cầu mong sự hài hòa với thiên nhiên.
Việc cúng vào ngày 14 và 30 âm lịch hàng tháng là một nét đẹp văn hóa tâm linh của người Việt, thể hiện sự tôn kính với thần linh, tổ tiên, đồng thời cầu mong sự bình an, may mắn cho bản thân và gia đình.
Ngoài ra, cũng có những lý do khác như:
- Truyền thống gia đình: Nhiều gia đình có truyền thống cúng vào những ngày này từ đời ông bà, cha mẹ.
- Tâm lý: Việc cúng tế giúp con người tìm thấy sự an ủi, tin tưởng vào những điều tốt đẹp.