Mặc dù thường được gọi là “tiếng Đài Loan”, nhưng thực ra không có ngôn ngữ chính thức nào gọi là “tiếng Đài Loan”. Cái mà mọi người thường nhắc đến khi nói về “tiếng Đài Loan” thực chất là phương ngữ Đài Loan, một nhánh của tiếng Mân Nam, thuộc ngữ hệ tiếng Hán.
Vậy nên, để so sánh chính xác, chúng ta sẽ xem xét sự khác biệt giữa tiếng Trung Quốc phổ thông (thường được gọi là “tiếng Trung”) và phương ngữ Đài Loan.
1. Ngữ âm:
- Phát âm: Phương ngữ Đài Loan có nhiều âm tiết và thanh điệu hơn tiếng Trung phổ thông. Một số âm tiết trong phương ngữ Đài Loan không tồn tại trong tiếng Trung phổ thông, và ngược lại.
- Âm điệu: Tiếng Trung phổ thông có 4 thanh điệu chính, trong khi phương ngữ Đài Loan có 7 đến 9 thanh điệu, tùy theo vùng miền.
2. Từ vựng:
- Nguồn gốc: Cả hai đều có chung nguồn gốc từ tiếng Hán, nhưng phương ngữ Đài Loan chịu ảnh hưởng nhiều hơn từ tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Hà Lan và các ngôn ngữ bản địa Đài Loan.
- Từ vựng: Có nhiều từ vựng khác biệt giữa hai ngôn ngữ. Một số từ có nghĩa giống nhau nhưng cách phát âm khác nhau. Cũng có những từ chỉ tồn tại trong phương ngữ Đài Loan hoặc tiếng Trung phổ thông.
3. Ngữ pháp:
- Cấu trúc câu: Về cơ bản, cấu trúc câu của hai ngôn ngữ khá tương đồng. Tuy nhiên, có một số điểm khác biệt nhỏ trong cách sử dụng từ và ngữ pháp.
- Trợ từ: Phương ngữ Đài Loan sử dụng một số trợ từ khác với tiếng Trung phổ thông.
4. Chữ viết:
- Chữ Hán: Tiếng Trung phổ thông sử dụng chữ Hán Giản thể, trong khi phương ngữ Đài Loan sử dụng chữ Hán Phồn thể.
- Chữ viết riêng: Phương ngữ Đài Loan có một số ký tự riêng không có trong tiếng Trung phổ thông, được sử dụng để ghi lại những âm tiết không có trong tiếng Hán.
5. Vị thế:
- Tiếng Trung phổ thông: Là ngôn ngữ chính thức của Trung Quốc đại lục, được sử dụng rộng rãi trong giáo dục, truyền thông và đời sống hàng ngày.
- Phương ngữ Đài Loan: Trước đây từng bị hạn chế sử dụng, nhưng hiện nay đã được công nhận là một phần quan trọng của văn hóa Đài Loan. Nó được sử dụng phổ biến trong đời sống hàng ngày, đặc biệt là trong gia đình và cộng đồng người Đài Loan.
Tiếng Trung phổ thông và phương ngữ Đài Loan có nhiều điểm chung, nhưng cũng có những khác biệt đáng kể về ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp và chữ viết. Sự khác biệt này phản ánh lịch sử, văn hóa và bản sắc riêng của mỗi vùng miền.